حافظه آکاشیک (Akashic Records) یا بایگانی آکاشیک، مفهومی متافیزیک و اسطورهای است که در برخی فلسفهها، مذاهب روحانی و جریانهای متافیزیکی و مذهبی مطرح میشود. این مفهوم اصطلاحاً برگرفته از کلمه “آکاشا” یا “آکاش” (Akasha) است که در سانسکریت به معنای “فضا”، “اختصاص”، “حاوی” یا “اساس” به کار میرود.
بهطور خلاصه، حافظه آکاشیک به عنوان یک بایگانی متافیزیکی وجود دارد که تمام اطلاعات و رویدادهای گذشته، حال و آینده همهچیز را در خود ثبت میکند. این اطلاعات شامل اعمال، تجربیات، خاطرات، افکار، اندیشهها و هرچه که تاکنون در جهان وجود داشته باشد، میشود.
طرفداران این اعتقاد معتقدند که حافظه آکاشیک میتواند در دسترس هر فردی باشد و او را قادر به دستیابی به اطلاعات خاصی از گذشته یا آینده کند. به عبارت دیگر، افرادی که به مهارتهایی چون مدیتیشن، ریلکسیشن یا تمرینهای روحانی مسلط هستند، میتوانند از حافظه آکاشیک دسترسی پیدا کنند و اطلاعاتی از این بایگانی متافیزیکی به دست آورند.
مفهوم حافظه آکاشیک در ادبیات روحانی، روایات مذهبی، متافیزیک و انواع روشهای روانشناختی و مدیتیشنی مطرح شدهاست. اما ارتباط و وجود واقعیت فیزیکی این حافظه با زمینههای علمی و علوم طبیعی تاکنون تأیید نشدهاست و به عنوان یک مفهوم متافیزیکی و بیولوژیکی دستنخورده باقی میماند.
اعتقاد به حافظه آکاشیک در برخی از فلسفهها و مذاهب متافیزیکی به نوعی به فرض وجود یک نوع اطلاعات کیفی و معنوی و ارتباطی بین همهچیز در جهان برمیگردد. برخی معتقدند که حافظه آکاشیک یک نوع حقیقت مخفی و اسرارآمیز است که با تمرینهای روحانی و دستیابی به حالات ذهنی خاص، میتوان به آن دسترسی پیدا کرد.
بسیاری از انصار این نظریه، از جمله افرادی که به علوم متافیزیکی و روحانی مشغولند، معتقدند که حافظه آکاشیک میتواند به شکل یک بایگانی انرژیای و متفاوت از حافظه عادی مغز عمل کند. آنها اعتقاد دارند که این حافظه در سطح بیرونی و فیزیکی وجود ندارد، بلکه در سطح غیرفیزیکی (روحانی، انرژیایی و ذهنی) قرار دارد و با افکار، اندیشهها، احساسات و تجربیات همه افراد در ارتباط است.
همچنین، برخی معتقدند که حافظه آکاشیک همگانی است و اطلاعات در آن به صورت جامع و مشترکی از همهچیز و همهکس در جهان ثبت میشود. بر اساس این نظریه، هر فرد میتواند با دستیابی به حالات خاصی از ذهن، به اطلاعات خود و دیگران در این حافظه دسترسی پیدا کند.
در این بین، باید توجه داشت که حافظه آکاشیک به عنوان یک مفهوم متافیزیکی و مذهبی تاکنون توسط علم به عنوان یک حقیقت قابل اثبات شناخته نشده است. اکتشاف و اثبات وجود چنین حافظهای نیازمند شواهد علمی و روشهای قابل تکرار و تایید مستقل است که تاکنون ارائه نشدهاند. بنابراین، هنوز اعتبار و واقعیت این مفهوم باقی میماند یک موضوع منطقی و علمی بحثبرانگیز.